Schizoïde persoonlijkheidsstoornis

herkenning

Wanneer een kennis of familielid liever alleen is dan in gezelschap, dan zal het op een gegeven moment niet zo moeilijk zijn om deze persoonlijkheidsstoornis te herkennen. Des te moeilijker is het om de persoon te leren kennen! Deze zal zich afzijdig houden, geen contact zoeken en als hij de kans krijgt contact uit de weg gaan of zelfs niet meer komen opdagen. Het zijn ook mensen die in een gesprek heel erg hun eigen gedachten blijven volgen, je proberen te overtuigen en daarbij niet luisteren naar wat jij te zeggen hebt. Toch kunnen de gedachten die zij ontwikkelen heel interessant zijn en je op ideeën brengen. Dit soort mensen maakt zich bijvoorbeeld ineens heel sterk tegen milieuverontreiniging of bio-industrie. Hoewel zij dan contact uit de weg gaan en een beetje wereldvreemd zijn dragen zij op die manier toch hun steentje bij.

Zij hebben vaak weinig ervaring met en belangstelling voor seksuele relaties met andere mensen. Zij hebben over het geheel weinig dingen waar zij echt plezier aan beleven. Zij hebben geen boezemvrienden of zelfs maar gewone vrienden en veel meer contact dan met eerstegraads familieleden is er vaak niet. Soms zijn zij opmerkelijk ongevoelig voor bewondering of kritiek en komen zij koud of ongeïnteresseerd over.

Mensen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis zoeken werk dat hun eigen interesse heeft en waar zij weinig hoeven te wedijveren met anderen. Op plekken waar anderen het moeilijk zouden uithouden vanwege de eenzaamheid houden zij het wel vol. Soms steken zij zelfs heel veel energie in bijvoorbeeld sterrenkunde en kunnen zij wel grote genegenheid voor een huisdier aan de dag leggen. Soms houden zij er een strenge moraal op na die in een gewoon contact met mensen niet vol te houden zou zijn. Soms houden zij er zelfs geniale ideeën op na. Zij zullen niet gemakkelijk gevoelens uiten en al helemaal moeite hebben met boze gevoelens. Wanneer zij zich bedreigd voelen zullen zij niet gauw reageren maar trekken zij zich terug in fantasieën waarin zij zich machtiger en veiliger voelen.

Wanneer je merkt dat je niet zo'n behoefte hebt aan contact met andere mensen, dat je je eerder ongemakkelijk voelt tussen de anderen, dan zou het kunnen dat je een schizoïde persoonlijkheidsstoornis hebt. Belangrijk hierbij is dat je het gevoel hebt dat dit ook altijd zo is geweest. Het is een patroon waarbij je je prettiger voelt als je alleen bent en dat gevoel is er al zo lang als je je herinnert. Je zou het anders kunnen verwarren met bijvoorbeeld een sociale fobie of een algemene angststoornis. Ook wanneer je niet met andere mensen omgaat of alleen met je eerstegraads familieleden (ouders, broers, zussen) zou dit kunnen wijzen op deze persoonlijkheidsstoornis.

achtergrond

Mensen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis worden gekenmerkt door hun sociale teruggetrokkenheid. Zij voelen zich niet op hun gemak in menselijke relaties, zijn introvert en in het contact gesloten en vlak. Door anderen worden zij vaak gezien als een beetje vreemde, eenzame figuren.

Het is niet precies bekend hoeveel mensen er een schizoïde persoonlijkheidsstoornis hebben. Er zijn schattingen tot 7 procent. De verdeling tussen mannen en vrouwen is ook nog niet vastgesteld, waarschijnlijk hebben mannen het twee maal zo vaak. Deze mensen komen vaak terecht in werk waar ze weinig met anderen te maken krijgen. Het meest opvallende van mensen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis is dat zij zich nooit op hun gemak lijken te voelen. Zij vermijden oogcontact en gedragen zich opvallend ongeïnteresseerd of juist veel te serieus. Daaronder zit waarschijnlijk een grote angst verborgen. Luchthartigheid is hen vreemd. Een grapje maken is er niet bij en meestal zullen zij slechts korte antwoorden op de vragen geven die aan hen gesteld worden. Soms doen zij alsof zij goed contact hebben met anderen die zij dan bij navraag nauwelijks blijken te kennen. Zij lijken soms meer belangstelling te hebben voor niet-levende objecten of voor abstracte theorieën.

Er is geen duidelijke relatie met ernstige psychiatrische ziekten zoals schizofrenie. Het beroepsmatig functioneren is vaak niet belemmerd en mensen met een schizoïde persoonlijkheidsstoornis hebben geen wanen of vreemde gedachten. Er bestaat wel gelijkenis met paranoïde persoonlijkheidsstoornis, maar daarbij is veel meer sociaal contact mogelijk. Bij +vermijdende mensen is er uiterlijk veel overeenkomst maar het verschil is dat deze juist een grote behoefte aan contact ervaren.

behandeling

Het is niet gemakkelijk om contact te krijgen met iemand die een schizoïde persoonlijkheidsstoornis heeft. Geduld en betrouwbaarheid zijn sleutelwoorden, vaak is het genoeg om er gewoon te zijn. In discussies kan het moeilijk zijn om dit geduld te bewaren. Mensen met deze stoornis in hun persoonlijkheidsontwikkeling zijn soms erg principieel en zullen geneigd zijn om jou af te wijzen wanneer je hun principes niet deelt. Als het mogelijk is kun je de principekwesties beter laten rusten.

De psychotherapeutische behandeling volgt dezelfde principes als die voor paranoïde persoonlijkheidsstoornis. De patiënt heeft echter veel meer de mogelijkheid om naar zichzelf te kijken. Mensen met een dergelijke persoonlijkheidsstoornis kunnen zeer gehecht raken aan hun therapeut ook al laten zij daar niet veel van merken. Wanneer zij de therapeut vertrouwen kunnen zij soms veel over zichzelf vertellen en laten zien dat zij in hun fantasie veel vrienden hebben maar ook heel bang kunnen zijn om afhankelijk van anderen te zijn. Patiënten met schizoïde persoonlijkheidsstoornis kunnen lang achtereen zwijgen en lijken daarom niet erg geschikt voor groepstherapie. Wanneer zij beschermd worden tegen de agressieve bejegening van andere groepsleden dan kunnen zij bijzonder aan een groep gehecht raken en zijn de leden van de groepstherapie vaak jarenlang hun enige sociale contacten.

Een enkele patiënt heeft baat bij een behandeling met medicijnen. Soms helpen anti-psychotische medicijnen tegen overweldigende angst en kunnen antidepressiva of andere stimulerende medicijnen de patiënt over een drempel helpen.

 

Zet een moedige eerste stap, vraag een eConsult !